Znate onaj osećaj kad se jednostavno negde osećate kao kod svoje kuće, e pa taj osećaj imamo od kad smo prvi put zakoračili u Sloveniju. Ne bih želela da ovo bude neki kliše za početak teksta, ali teško je ne osećati se tako kad je ovde sve po mojoj meri. Odlazak u Sloveniju postao je naša tradicija, polako je gustiramo i istražujemo, svakom posetom nešto novo upoznajemo.
Uvodim vas u priču o životu u predelima sa razglednice.
Kranjska Gora
Kranjska Gora, gradić i sedište istoimene opštine, nalazi se u severozapadnoj Sloveniji, na tromeđi sa Austrijom i Italijom, u podnožju Julijskih Alpa.
Veruje se da je mesto naseljeno prvi put u 11. veku, a prvi pisani zapisi o istoriji Kranjske Gore potiču iz 14. veka, kada je stanovništvo počelo da krči šume pretvarajući ih u obradivo zemljište i pašnjake. Poznato je da je kroz Kranjsku Goru u 14. veku prolazio i trgovački put koji je povezivao ovu regiju sa mestom Tarvisio u Italiji. Strateški i istorijski značaj oblast dobija tokom Prvog svetskog rata kada su ruski zarobljenici izgradili čuveni vojni put preko 1.611 m visokog prevoja Vršič, od Save do doline Soče. Nešto kasnije, sa izgradnjom pruge 1870. godine dolaze i prvi posetioci koji polako Kranjsku Goru uvode na turističku mapu Slovenije. Sa izgradnjom prvih žičara, Kranjska Gora postaje poznati zimski turistički centar, dok je obližnja Planica proslavila ovaj kraj širom sveta.
Još starije od Kranjske Gore je susedno selo Podkoren kroz koje je vodio popločani srednjovekovni put koji je u 15. veku služio kao veza između sela Kranjske i Koruške. U vreme Austrougarske imperije, putem se obraćala poštanska kočija koja je prenosila stanovnicima vesti preko Korenskog sedla. Oba mesta dele zajedničku istoriju, položaj na tromeđi Slovenije, Austrije i Italije, kao i svetsku slavu u alpskom skijanju.
Slovenci kažu da je Kranjska Gora kulturni i društveni centar regiona, dok je Podkoren njeno alpsko srce.
Danas je Kranjska Gora, slobodno mogu reći, idiličan alpski gradić okružen moćnim vrhovima od kojih su možda najpoznatiji oni najviši – Špik 2.472 m, Razor 2.601 m i Prisank 2.547 m. Ozbiljan turistički centar koji privlači ogroman broj turista i zaljubljenika u prirodu tokom čitave godine. Dok je zimski period rezervisan za zimske sportove, proleće, leto i jesen su rezervisani za sve one koji vole da provode vreme u prirodi, istražuju okolinu, planinare i jednostavno uživaju u lepoti alpskog krajolika.
U centru na trgu nalazi se crkva posvećena Uspenju Marijinom, kasnogotičkog stila sa tipičnim koruškim rebrastim svodom. Sadrži dve skulpture iz druge polovine 15. veka i slike Leopolda Lajera (1752–1828). U 14. veku prvu crkvu su podigli grofovi Ortenburški pod nazivom Crkva Marija na belem produ, misleći na obalu reke Pišnice koja je izrazito bela.
U blizini se nalazi i Spomen-park Mira gde možete saznati nešto više o izgradnji čuvenog puta preko prevoja Vršič.
Jezero Jasna i kanjon Pišnice
Naravno najpoznatiji simbol i prva asocijacija na Kranjsku Goru je jezero Jasna. Veštačko jezero čine zapravo 2 manja jezera koja su nastala na mestu spajanja Male i Velike Pišnice. Jezero kristalno bistre vode u kojoj se ogledaju planinski vrhovi privlači najveći broj posetilaca. Nekada je jezero izgledalo više kao bazen dok danas ima prirodnu obalu i uređene plaže i drvene konstrukcije za odmor pored vode.
Kada se uputite putem od Kranjske Gore ka Vršiču, prateći tok reke Pišnice, nailazite na jezero gde će vas pozdraviti čuvena statua kozoroga, delo skulptora Stojana Batiča. Oko jezera postoji kružna staza, dok se sa desne strane nalazi ulaz u kanjon reke Pišnice.
Pišnica je desna pritoka reke Save Dolinke. Reka Pišnica je u istorijskim izvorima posvedočena kao Peščenica 1763–1787. Ime je izvedeno od Pěsъčenica, na osnovu imenice pěsъkъ, koja je dala i slovensku reč pesek, odnosno pesak, šljunak. Etimološki naziv stoga znači „šljunkovita reka“. A ono što će vam prvo zapasti za oko jeste belina tog šljunka, doslovno da deluje kao da je veštački dodat kamen u celom kanjonu.
Reka Pišnica protiče kroz centralno područje Triglavskog nacionalnog parka, nastaje na ušću Velike Pišnice i Male Pišnice i uliva se u Savu Dolinku. Na ušću se nalazi mali prirodni kanjon i hidroelektrana. Pošto je izvor glacijalan, temperatura vode je uvek hladna i iznosi 5–10 °C.
Reka povezuje samo jezero i Kranjsku Goru, a duž korita reke s obe strane postoje uređene pešačke i trim staze, kao i jedna kraća staza kroz šumu koja će vas pravo odvesti na čuveni viseći most.
Ono što je karakteristično za celu oblast jesu odlično urađene pešačke i biciklističke staze koje povezuju sva okolna mesta, tako da se svuda možete kretati ili peške (ukoliko volite malo duže šetnje) ili biciklom.
Za nas Kranjska Gora je jedno od onih mesta gde se jednostavno osećamo kao kod kuće. Svaki dan se završava izležavanjem pored jezera, taman da se napravi neki novi neverovatni timelaps video oblaka koji se komešaju oko vrhova i ogledaju u površini vode.
Prirodni rezervat Zelenci
Nakon svog tog izležavanja, valja nastaviti i uputiti se malo dalje, iako ne suviše daleko, do prirodnog rezervata Zelenci. Na nešto manje od 5 km od Kranjske Gore nalazi se prirodni rezervat koji pokriva 15 hektara, a čine ga okolna močvara i istoimeno jezero.
Za Zelence kažu da je „nezaboravan zeleni doživljaj“ i zaista to jeste. Močvara sa Drnskim ritom duga je oko 1.200 metara, a široka u proseku 150 metara. U krajnjem zapadnom delu močvare nalazi se smaragdno zeleno jezero, iz kojeg izviru izuzetno čisti i hladni izvori kroz sloj jezerske krede, koji vodi daju tu karakterističnu plavo-zelenu boju. Upravo zbog te boje, jezero sa močvarom je dobilo naziv Zelenci.
Jezero se zimi ne ledi jer ima konstantnu temperaturu tokom cele godine od oko 6°C. Ovi izvori se smatraju izvorima Save Dolinke. Do jezera i močvarne okoline možete prošetati drvenom stazom, a na samom jezeru urađene su drvene konstrukcije sa kojih možete bliže pogledati samo jezero, dok se sa najviše drvene konstrukcije pruža pogled na celu okolinu.
Poreklo jezera ima zanimljivu geološku prošlost i potiče još iz perioda Ledenog doba, kada je ceo predeo bio prekriven debelim slojem leda. Vremenom otapanjem leda sa okolnih vrhova, voda je donela naslage u dolinu i na tom mestu je nastalo jezero Koren koje je potom presušilo i umesto njega je ostala močvarna zemlja.
Zelenci i okolina su 1992. godine odlukom opštine Jesenice proglašeni rezervatom prirode.
Planica
Nakon Zelenaca, nastavljamo putem ka Italiji, ali pre toga svraćamo da vidimo čuvenu Planicu. Planica je inače glečerska dolina koja je postala sinonim za istoimeni sportski centar.
Nordijski centar Planica je poznati sportski kompleks koji gaji dugu tradiciju skijaških skokova i takmičenja. Sa više od 40 svetskih rekorda, Planica je zaista atrakcija i meka za sve ljubitelje zimskih sportova. U okviru kompleksa nalazi se i muzej u kojem se čuva bogato nasleđe slovenačkog nordijskog skijanja. Poseta muzeju otkriće vam nešto više o nastanku skakaonica, razvoju opreme koja se koristila u različitim periodima, kao i nešto više o čuvenim skakačima koji su centru doneli svetsku slavu.
Ukoliko nastavite dalje od Planice dolinom, stižete do doline Tamar i istoimenog planinarskog doma. Do ove lokacije može se doći samo peške planinarskom stazom, gde ćete na svakom koraku uživati u neverovatnim prizorima vrhova koji okružuju dolinu.
Budući da nismo vični skijanju, nastavljamo put dalje ka Italiji i idemo u obilazak 2 neverovatna jezera.
Italija – Laghi di Fusine
Nedaleko od nekadašnje granice Italije i Slovenije, na koju danas podseća samo napuštena kućica za graničnu kontrolu, nalazi se još jedno čudo prirode koje apsolutno morate videti svojim očima. Nedaleko od Tarbiža kako Slovenci zovu Tarvisio, nalaze se duboko u šumi 2 glacijalna jezera – Lago Inferiore (Donje jezero) i Lago Superiore (Gornje jezero). Dolina jezera Fusine jedno je od najfascinantnijih mesta u regiji Friuli Venezia Giulia.
Jezera se nalaze u podnožju čuvenog Mangarta koji se ogleda u kristalnoj vodi jezera. Jezera su povezana podvodnim vodama, a oko oba jezera vodi kružna staza kojom ih možete obići. Staza je laka, vodi kroz šumu, tako da je idealna i za vrele letnje dane. Mi smo jezera posetili nekoliko puta i nikada nismo naišli na neku gužvu. Sasvim mirno možete uživati pored jezera tokom čitavog dana.
S obzirom na njihovu neposrednu blizinu susednim zemljama, Laghi di Fusine su poznata i po nemačkom nazivu Weissenfelser Seen i slovenačkom imenu Belopeška jezera.
Na samom jezeru (Lago Superiore) postoji veliki parking koji se naplaćuje, ali ne u toku cele godine. Ovde su često parkirani i kamperi, budući da od ove lokacije kreće i veći broj planinarskih staza. Kupanje u jezeru je zabranjeno.
Ovime bismo i zaokružili prvu priču o Kranjskoj gori. Nastavak avanture sledi u narednim tekstovima.